Dinosauria (classification phylogénétique)

Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.

Sommaire

[modifier] Introduction

Cette page a pour objet de présenter un arbre phylogénétique des Dinosauria, c’est-à-dire un arbre mettant en lumière les relations évolutives complexes (relations groupes ancestraux - groupes descendants) existantes entre les différents organismes vivants, ou taxa, constituant ce groupe. Du fait de ses méthodes nouvelles basées sur la biologie moléculaire, la phylogénie, science récente à l'origine de la classification phylogénétique du vivant, est en plein essor et parfois en contradiction avec l'ancienne classification classique, majoritairement basée, elle, sur des critères morphologiques et physiologiques. Aussi, certains points particuliers font parfois encore l'objet de débats au sein de la communauté scientifique. L'objectif, s'il y a lieu, est également de présenter ces derniers ici.
Cet arbre présente aussi bien les organismes encore existants aujourd'hui que les groupes éteints (incluant les groupes fossiles).

[modifier] Arbre phylogénétique

Le symbole renvoie à la partie de l'arbre phylogénétique de l'évolution immédiatement supérieure. Le signe renvoie à la classification phylogénétique du groupe considéré.

[modifier] Arbre résumé


└─o Dinosauria
  │
  ├─o Ornithischia (éteint)
  │ ├─o Thyreophora (éteint)
  │ │ ├─o Stegosauria (éteint)
  │ │ └─o Ankylosauria (éteint)
  │ └─o Cerapoda (éteint)
  │   ├─o Marginocephalia (éteint)
  │   │ ├─o Pachycephalosauria (éteint)
  │   │ └─o Ceratopsia (éteint)
  │   └─o Ornithopoda (éteint)
  │     └─o Iguanodontia (éteint)
  │       └─o Hadrosauridae (éteint)
  │
  └─o Saurischia
    ├─o Sauropoda (éteint)
    │ ├─o Diplodocomorpha (éteint)
    │ └─o Titanosauriformes (éteint)
    └─o Theropoda
      ├─o Carnosauria ou Allosauria(éteint)
      └─o Coelurosauria
        ├─o Tyrannosauridae (éteint)
        └─o Maniraptoriformes
          ├─o Ornithomimosauria (éteint)
          └─o Maniraptora
            │
            ├─o AVES 
            │
            └─o Deinonychosauria (éteint)
              ├─o Troodontidae (éteint)
              └─o Dromaeosauridae (éteint)
                ├─o Dromaeosaurinae (éteint)
                └─o Velociraptorinae (éteint)

[modifier] Arbre développé


└─o Dinosauria
  │
  ├─o Ornithischia (éteint)
  │ ├─o Fabrosauridae (éteint)
  │ └─o Genasauria (éteint)
  │   ├─o Thyreophora (éteint)
  │   │ ├─o Echinodon (éteint)
  │   │ └─o
  │   │   ├─o Scutellosaurus (éteint)
  │   │   └─o Thyreophoroidea (éteint)
  │   │     ├─o Emausaurus (éteint)
  │   │     └─o Eurypoda (éteint)
  │   │       ├─o Stegosauria (éteint)
  │   │       │ ├─o Huayangosauridae (éteint)
  │   │       │ └─o Stegosauridae (éteint)
  │   │       └─o Ankylosauromorpha (éteint)
  │   │         ├─o Scelidosauridae (éteint)
  │   │         └─o
  │   │           ├─o Minmi (éteint)
  │   │           └─o Ankylosauria (éteint)
  │   │             ├─o Nodosauridae (éteint)
  │   │             └─o Ankylosauroidea (éteint)
  │   │               ├─o Polacanthidae (éteint)
  │   │               └─o Ankylosauridae (éteint)
  │   │                 ├─o Shamosaurinae (éteint)
  │   │                 └─o Ankylosaurinae (éteint)
  │   └─o Cerapoda (éteint)
  │     ├─o Heterodontosauridae (éteint)
  │     └─o
  │       ├─o Marginocephalia (éteint)
  │       │ ├─o Pachycephalosauria (éteint)
  │       │ │ ├─o Stenopelix (éteint)
  │       │ │ └─o
  │       │ │   ├─o Wannanosaurus (éteint)
  │       │ │   └─o Goyocephalia (éteint)
  │       │ │     ├─o Goyocephale (éteint)
  │       │ │     └─o Homalocephaloidea (éteint)
  │       │ │       ├─o Homalocephale (éteint)
  │       │ │       ├─o Ornatotholus (éteint)
  │       │ │       └─o
  │       │ │         ├─o Yaverlandia (éteint)
  │       │ │         └─o Pachycephalosauridae (éteint)
  │       │ │           ├─o Stegoceras (éteint)
  │       │ │           └─o
  │       │ │             ├─? Micropachycephalosaurus (éteint)
  │       │ │             └─o Pachycephalosaurinae (éteint)
  │       │ │               ├─o Tylocephalini (éteint)
  │       │ │               └─o Pachycephalosaurini (éteint)
  │       │ └─o Ceratopsia (éteint)
  │       │   ├─o Psittacosauridae (éteint)
  │       │   └─o Neoceratopsia (éteint)
  │       │     ├─o Chaoyangsauridae (éteint)
  │       │     └─o
  │       │       ├─o Liaoceratops (éteint)
  │       │       └─o
  │       │         ├─o Archaeoceratopsidae (éteint)
  │       │         └─o
  │       │           ├─o Leptoceratopsidae (éteint)
  │       │           └─o Coronosauria (éteint)
  │       │             ├─o Protoceratopsidae (éteint)
  │       │             └─o Ceratopsoidea (éteint)
  │       │               ├─o Zuniceratops (éteint)
  │       │               └─o
  │       │                 ├─o Turanoceratops (éteint)
  │       │                 └─o Ceratopsidae (éteint)
  │       │                   ├─o Chasmosaurinae (éteint)
  │       │                   └─o Centrosaurinae (éteint)
  │       │                     ├─o Centrosaurini (éteint)
  │       │                     └─o Pachyrhinosaurini (éteint)
  │       └─o Ornithopoda (éteint)
  │         ├─? Siluosaurus (éteint)
  │         ├─? Changchunsaurus (éteint)
  │         └─o Euornithopoda (éteint)
  │           ├─o Hypsilophodontia (éteint)
  │           │ ├─o Bugenasaura (éteint)
  │           │ └─o Hypsilophodontidae (éteint)
  │           │   ├─? Leaellynasaura (éteint)
  │           │   ├─o Thescelosaurus (éteint)
  │           │   └─o
  │           │     ├─o Othnieliinae (éteint)
  │           │     └─o
  │           │       ├─o Zephyrosaurinae (éteint)
  │           │       └─o Hypsilophodontinae (éteint)
  │           └─o Iguanodontia (éteint)
  │             ├─o Tenontosauridae (éteint)
  │             └─o
  │               ├─o Rhabdodontidae (éteint)
  │               └─o
  │                 ├─o Muttaburrasaurinae (éteint)
  │                 └─o Euiguanodontia (éteint)
  │                   ├─o Anabisetia (éteint)
  │                   ├─o Gasparinisaura (éteint)
  │                   └─o Dryomorpha (éteint)
  │                     ├─o Dryosauridae (éteint)
  │                     └─o Ankylopollexia (éteint)
  │                       ├─o Pararhabdodon (éteint)
  │                       ├─o Camptosauridae (éteint)
  │                       └─o Iguanodontoidea (éteint)
  │                         ├─o Lurdusaurus (éteint)
  │                         └─o
  │                           ├─o Iguanodontidae (éteint)
  │                           └─o
  │                             ├─o Ouranosaurus (éteint)
  │                             └─o
  │                               ├─o Fukuisaurus (éteint)
  │                               └─o Hadrosauroidea (éteint)
  │                                 ├─? Nanyangosaurus (éteint)
  │                                 ├─o Penelopognathus (éteint)
  │                                 ├─o Altirhinus (éteint)
  │                                 └─o
  │                                   ├─o Protohadros (éteint)
  │                                   └─o
  │                                     ├─o Probactrosauridae (éteint)
  │                                     └─o Hadrosauridae (éteint)
  │                                       ├─o Telmatosaurus (éteint)
  │                                       └─o
  │                                         ├─o Bactrosaurus (éteint)
  │                                         └─o Euhadrosauria (éteint)
  │                                           ├─o Hadrosaurinae (éteint)
  │                                           │ ├─o Maiasaurini (éteint)
  │                                           │ └─o
  │                                           │   ├─o Gryptosaurini (éteint)
  │                                           │   └─o
  │                                           │     ├─o Saurolophini (éteint)
  │                                           │     └─o Edmontosaurini (éteint)
  │                                           └─o Lambeosaurinae (éteint)
  │                                             ├─o Tsintaosaurus (éteint)
  │                                             └─o
  │                                               ├─o Jaxartosaurus (éteint)
  │                                               └─o
  │                                                 ├─o Amurosaurus (éteint)
  │                                                 └─o
  │                                                   ├─o Parasaurolophini (éteint)
  │                                                   └─o Lambeosaurini (éteint)
  │                                                     ├─o Lambeosaurus (éteint)
  │                                                     └─o Hypacrosaurina (éteint)
  │
  └─o Saurischia
    ├─o Sauropodomorpha (éteint)
    │ ├─? Azendohsaurus (éteint)
    │ ├─o Saturnalia (éteint)
    │ └─o
    │   ├─o Thecodontosaurus (éteint)
    │   └─o
    │     ├─o Efraasia (éteint)
    │     └─o
    │       ├─o Plateosauridae (éteint)
    │       └─o
    │         ├─o Riojasaurus (éteint)
    │         ├─o Anchisaurus (éteint)
    │         └─o 
    │           ├─o Coloradisaurus (éteint)
    │           ├─o Lufengosaurus (éteint)
    │           ├─o
    │           │ ├─o Massospondylidae (éteint)
    │           │ └─o Yunnanosauridae (éteint)
    │           └─o
    │             ├─? Euskelosauridae (éteint)
    │             └─o
    │               ├─o Melanorosauridae (éteint)
    │               └─o
    │                 ├─o Blikanasauridae (éteint)
    │                 │
    │                 └─o Sauropoda (éteint)
    │                   ├─o Vulcanodontidae (éteint)
    │                   └─o
    │                     ├─o Barapasaurus (éteint)
    │                     └─o Eusauropoda (éteint)
    │                       ├─o Mamenchisauridae ou Euhelopodidae (éteint)
    │                       └─o
    │                         ├─o Amygdalodon (éteint)
    │                         └─o
    │                           ├─o Patagosaurus (éteint)
    │                           └─o
    │                             ├─o Cetiosaurus (éteint)
    │                             └─o
    │                               ├─o Haplocanthosaurus (éteint)
    │                               └─o
    │                                 ├─? Jobaria (éteint)
    │                                 └─o Neosauropoda (éteint)
    │                                   ├─o Diplodocomorpha (éteint)
    │                                   │ ├─o Amphicoelias (éteint)
    │                                   │ └─o Diplodocoidea (éteint)
    │                                   │   ├─o Rebbachisauridae (éteint)
    │                                   │   └─o
    │                                   │     ├─o Amazonsaurus (éteint)
    │                                   │     └─o Flagellicaudata (éteint)
    │                                   │       ├─o Dicraeosauridae (éteint)
    │                                   │       └─o
    │                                   │         ├─o Suuwassea (éteint)
    │                                   │         └─o Diplodocidae (éteint)
    │                                   │           ├─o Cetiosauriscus (éteint)
    │                                   │           ├─o Apatosaurinae (éteint)
    │                                   │           └─o Diplodocinae (éteint)
    │                                   └─o Macronaria (éteint)
    │                                     ├─o Camarasauridae (éteint)
    │                                     └─o Titanosauriformes (éteint)
    │                                       ├─? Venenosaurus (éteint)
    │                                       ├─o Brachiosauridae (éteint)
    │                                       └─o Somphospondylii ou Titanosauria (éteint)
    │                                         ├─o Andesaurus (éteint)
    │                                         └─o Lithostrotia (éteint)
    │                                           ├─o Epachthosaurus (éteint)
    │                                           ├─o Argentinosaurus (éteint)
    │                                           └─o
    │                                             ├─o
    │                                             │ ├─o Antarctosauridae (éteint)
    │                                             │ └─o
    │                                             │   ├─o Malawisaurus (éteint)
    │                                             │   └─o Nemegtosauridae (éteint)
    │                                             └─o
    │                                               ├─o Argyrosauridae (éteint)
    │                                               └─o
    │                                                 ├─o Aeolosaurus (éteint)
    │                                                 └─o
    │                                                   ├─o Alamosaurus (éteint)
    │                                                   ├─o Isisaurus (éteint)
    │                                                   └─o Saltasauridae (éteint)
    │                                                     ├─o Opisthocoelicaudiinae
    │                                                     │                    (éteint)
    │                                                     └─o Saltasaurinae (éteint)
    │
    └─o Theropoda
      ├─o Eoraptor (éteint)
      └─o
        ├─o Herrerasauria (éteint)
        │ ├─o Staurikosauridae (éteint)
        │ └─o Herrerasauridae (éteint)
        └─o
          ├─? Guaibasauridae (éteint)
          └─o Avepoda ou Neotheropoda
            ├─o Ceratosauria (éteint)
            │ ├─o Coelophysoidea (éteint)
            │ │ ├─o Procompsognathidae (éteint)
            │ │ └─o Coelophysidae (éteint)
            │ │   ├─o Coelophysinae (éteint)
            │ │   └─o Halticosaurinae (éteint)
            │ └─o Neoceratosauria (éteint)
            │   ├─o Sarcosaurus (éteint)
            │   └─o
            │     ├─o Ceratosaurus (éteint)
            │     └─o Abelisauria (éteint)
            │       ├─? Velocisaurus (éteint)
            │       └─o Abelisauroidea (éteint)
            │         ├─o Genusaurus (éteint)
            │         ├─o Masiakasaurus (éteint)
            │         ├─o Noasaurus (éteint)
            │         ├─o Laevisuchus (éteint)
            │         └─o
            │           ├─o Ilokelesia (éteint)
            │           └─o Abelisauridae (éteint)
            │             ├─o Xenotarsosaurus (éteint)
            │             ├─o Abelisaurus (éteint)
            │             └─o Carnotaurinae (éteint)
            └─o Tetanurae
              ├─o Spinosauroidea ou Torvosauroidea (éteint)
              │ ├─? Poekilopleuron (éteint)
              │ └─o Spinosauridae (éteint)
              │   ├─o Baryonychinae (éteint)
              │   └─o Spinosaurinae (éteint)
              └─o Avetheropoda
                ├─o Carnosauria ou Allosauria(éteint)
                │ ├─o Cryolophosaurus (éteint)
                │ ├─o Fukuiraptor (éteint)
                │ ├─o Monolophosaurus (éteint)
                │ └─o Allosauroidea (éteint)
                │   ├─o Sinraptoridae (éteint)
                │   └─o
                │     ├─o Allosauridae (éteint)
                │     └─o Carcharodontosauridae (éteint)
                └─o Coelurosauria
                  ├─? Bahariasaurus (éteint)
                  ├─? Deltadromeus (éteint)
                  ├─? Nqwebasaurus (éteint)
                  ├─? Ozraptor (éteint)
                  ├─? Gasosaurus (éteint)
                  └─o
                    ├─o Tugulusaurus (éteint)
                    ├─o Ornitholestidae (éteint)
                    └─o
                      ├─o Coeluridae (éteint)
                      └─o
                        ├─o Scipionyx (éteint)
                        └─o
                          ├─o Compsognathidae (éteint)
                          └─o
                            ├─o Tyrannosauroidea (éteint)
                            │ ├─o Guanlong (éteint)
                            │ └─o
                            │   ├─o Dilong (éteint)
                            │   └─o
                            │     ├─? Eotyrannus (éteint)
                            │     └─o
                            │       ├─o Dryptosaurus (éteint)
                            │       └─o 
                            │         ├─o Appalachiosaurus (éteint)
                            │         └─o Tyrannosauridae (éteint)
                            │           ├─o Albertosaurinae (éteint)
                            │           └─o Tyrannosaurinae (éteint)
                            │             ├─o Tarbosaurini (éteint)
                            │             └─o Tyrannosaurini (éteint)
                            └─o Maniraptoriformes
                              ├─o Ornithomimosauria (éteint)
                              │ ├─o Pelecanimimus (éteint)
                              │ └─o
                              │   ├─o Shenzhousaurus (éteint)
                              │   └─o
                              │     ├─o Harpymimidae (éteint)
                              │     └─o Ornithomimoidea (éteint)
                              │       ├─o Deinocheirus (éteint)
                              │       ├─o Garudimimidae (éteint)
                              │       └─o Ornithomimidae (éteint)
                              │         ├─o Archaeornithomiminae (éteint)
                              │         └─o 
                              │           ├─o Sinornithomimus (éteint)
                              │           └─o Ornithomiminae (éteint)
                              └─o Maniraptora
                                ├─? Epidentrosaurus (éteint)
                                ├─? Richardoestesia (éteint)
                                └─o Avepectora ou Metornithes
                                  ├─o Alvarezsauridae (éteint)
                                  │ ├─o Alvarezsaurinae (éteint)
                                  │ └─o
                                  │   ├─o Patagonykinae (éteint)
                                  │   └─o Parvicursorinae (éteint)
                                  └─o
                                    ├─o Oviraptoromorpha (éteint)
                                    │ ├─? Microvenator (éteint)
                                    │ ├─o Therizinosauroidea ou Segnosauria (éteint)
                                    │ │ ├─o Falcarius (éteint)
                                    │ │ └─o
                                    │ │   ├─o Beipiaosaurus (éteint)
                                    │ │   └─o
                                    │ │     ├─o Alxasauridae (éteint)
                                    │ │     └─o Therizinosauridae (éteint)
                                    │ └─o Oviraptorosauria (éteint)
                                    │   ├─o Incisivosaurus (éteint)
                                    │   └─o
                                    │     ├─o Avimimidae (éteint)
                                    │     └─o
                                    │       ├─o Caudipterygidae (éteint)
                                    │       └─o Oviraptoroidea (éteint)
                                    │         ├─o Caenagnathidae (éteint)
                                    │         └─o Oviraptoridae (éteint)
                                    └─o
                                      ├─o 
                                      │ ├─o Bagaraatan (éteint)
                                      │ └─o Xinjiangovenator (éteint)
                                      └─o Paraves ou Eumaniraptora
                                        ├─o Pedopenna (éteint)
                                        ├─o Avialae
                                        │ ├─o Epidentrosaurus (éteint)
                                        │ │
                                        │ └─o AVES 
                                        │
                                        └─o Deinonychosauria (éteint)
                                          ├─o Troodontidae (éteint)
                                          └─o Dromaeosauridae (éteint)
                                            ├─o Unenlagiinae (éteint)
                                            └─o
                                              ├─o Microraptorinae (éteint)  
                                              └─o
                                                ├─o Dromaeosaurinae (éteint)
                                                └─o Velociraptorinae (éteint)
Velociraptor (Theropoda)
Velociraptor (Theropoda)
Archaeopteryx (Theropoda)
Archaeopteryx (Theropoda)
Microraptor (Theropoda)
Microraptor (Theropoda)
Nid de théropode
Nid de théropode
Nid d'Orodromeus (Theropoda)
Nid d'Orodromeus (Theropoda)
Theropoda
Theropoda
Sinosauropteryx (Theropoda)
Sinosauropteryx (Theropoda)
Theropoda
Theropoda
Beipiaosaurus (Theropoda)
Beipiaosaurus (Theropoda)
Tyrannosaurus rex (Theropoda, Tyrannosauridae)
Tyrannosaurus rex (Theropoda, Tyrannosauridae)
Tyrannosaurus rex (Theropoda, Tyrannosauridae)
Tyrannosaurus rex (Theropoda, Tyrannosauridae)
Triceratops sp. (Ceratopsia)
Triceratops sp. (Ceratopsia)
Brachiosaurus sp. (Sauropoda)
Brachiosaurus sp. (Sauropoda)
Brachiosaurus sp. (Sauropoda)
Brachiosaurus sp. (Sauropoda)

[modifier] Débat scientifique relatif à la phylogénie des Dinosauria

[modifier] En savoir plus

[modifier] Sources bibliographiques de référence

[modifier] Autres sources bibliographiques

[modifier] Sources internet

[modifier] Liens internes