Royaume Mossi
Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.
Le territoire du Burkina Faso actuel a été parcouru par de nombreuses migrations. À partir du XIe ou au XIIe siècle, les premiers royaumes Mossis se sont constitués : le Gourma, le Mamprousi, le Dagomba, le Yatenga, le Royaume de Boussouma et le royaume de Ouagadougou. Ce dernier devint rapidement le plus influent. Il était dirigé par le mogho naba, à la fois roi et magicien. Au XIIIe et au XIVe siècles, ces royaumes s'opposèrent aux grands empires de la boucle du Niger (Mali et Songhay) dont ils n'hésitaient pas à attaquer et razzier les marges, quand ils ne s'enfonçaient pas plus profondément. La puissance de leurs armées permit aux royaumes mossis de préserver l'essentiel de leur indépendance. Mais, à la fin du XVe siècle, l'empire songhai établit sa suprématie sur la boucle du Niger, mettant fin aux chevauchées des Mossis.
Jaloux de leur pouvoir, les rois mossis s'opposèrent toujours à une unification du pays mossi. Mais ces royaumes présentaient une remarquable cohésion sociale et religieuse et une stabilité politique exceptionnelle : ils se maintinrent jusqu'à la conquête française, à la fin du XIXe siècle.
Les Mossis participèrent peu au commerce transsaharien: les grands flux d'échanges contournaient la région. Aussi l'islam ne s'implanta-t-il pas. Les Mossis furent donc beaucoup moins touchés que leurs voisins par la traite des esclaves. À la veille de la colonisation française, le centre du territoire était contrôlé par la confédération des royaumes mossis regroupant trois ensembles politiques, le Yatenga, le Wogodogo (Ouagadougou), le Royaume de Boussouma et le royaume de Tenkodogo. À l'est avait été édifié le royaume de Gourma, et l'ouest, dominé par les souverains dioulas de Kong au XVIIIe siècle, était disputé entre plusieurs royaumes.
[modifier] Mossi ou Mossé
En français on utilise plutôt Mossi, alors qu'en langue moré (mooré), on dit "Moossé" ("moose", pluriel de "moaga"). "Moogo" ou "Mogho" désigne le monde.
[modifier] Liste des Mogho Nabas de Ouagadougou
N° | Empereur | Filiation | Période | Règne |
---|---|---|---|---|
1 | Naba Ouédraogo | fils de Rialé et de Yennenga | Vers - 1132 | Fondateur |
2 | Naba Zoungrana | Filiation | Période | 50 ans |
3 | Naba Oubri | Filiation | Période | 42 ans |
4 | Naba Naskiemdé | Filiation | Période | 62 ans |
5 | Naba Nasbiré | Filiation | Période | 21 ans |
6 | Naba Soarba | Filiation | Période | 16 ans |
7 | Naba Gninemdo | Filiation | Période | 14 ans |
8 | Naba Koudoumié | Filiation | Période | 21 ans |
9 | Naba Kouda | Filiation | Période | 43 ans |
10 | Naba Dawegma | Filiation | Période | 8 ans |
11 | Naba Zoetre Bousma | Filiation | Période | 32 ans |
12 | Naba Niandfo | Filiation | Période | 70 ans |
13 | Naba Nakiem Dit Nakiembzanga | Filiation | Période | 30 ans |
14 | Naba Namegué | Filiation | Période | 1 ans |
15 | Naba Kiba | Filiation | Période | 19 ans |
16 | Naba Kimba | Filiation | Période | 21 ans |
17 | Naba Coabga | Filiation | Période | 17 ans |
18 | Naba Gurba | Filiation | Période | 6 ans |
19 | Naba Zanna | Filiation | Période | 28 ans |
20 | Naba Ouri | Filiation | Période | 26 ans |
21 | Naba Motiba | Filiation | Période | 7 ans |
22 | Naba Warga | Filiation | Période | 15 ans |
23 | Naba Zombré | Filiation | Période | 63 ans |
24 | Naba Kom I | Filiation | Période | 18 ans |
25 | Naba Sagha I | Filiation | Période | 21 ans |
26 | Naba Doulgou | Filiation | Période | 19 ans |
27 | Naba Sawadogo | Filiation | Période | 32 ans |
28 | Naba Karfo | Filiation | Période | 10 ans |
29 | Naba Baongo I | Filiation | Période | 8 ans |
30 | Naba Koutou | Filiation | Période | 21 ans |
31 | Naba Sanem | Filiation | Période | 18 ans |
32 | Naba Boukary Koutou dit Wobgo | Filiation | Période | 8 ans |
33 | Naba Siguiri | Filiation | Période | 8 ans |
34 | Naba Kom II | Filiation | Période | 37 ans |
35 | Naba Saga II | Filiation | Période | 15 ans |
36 | Naba Kougri | Filiation | Période | 25 ans |
37 | Naba Baongo II | fils de Naba Kougri et de Koudpoko | 1982 - | actuel |
Mogho Naaba Wobgho, alors connu sous le nom de Boukary, selon un dessin publié dans le Voyage de Binger de 1887 à 1889, une somme de près de 1 000 pages, publiée en 1892 par la "Société des Africanistes" (fac simile disponible sur le site de la BNF)
Liste des Rois(Dima) du royaume de BOUSSOUMA[1]
N° d’ordre Naaba Filiation patrilinéaire 01 Naaba Nabigswẽndé Fils de Naaba Kumdumyé 02 Naaba Tirita Frère de Naaba Kumdumyé 03 Naaba Maando Rimbila (prince) de Wogdogo 04 Naaba Pakãndé Rimbila de Wogdogo 05 Naaba Nakẽedba Rimbila de Wogdogo 06 Naaba Tiri Rimbila de Wogdogo 07 Naaba Tirit Yamba Rimbila de Wogdogo 08 Naaba Komba Rimbila de Wogdogo 09 Naaba Pasindi Rimbila de Wogdogo 10 Naaba Pasind Yamba Rimbila de Wogdogo 11 Naaba Namonogdo Rimbila de Wogdogo 12 Naaba Kuka Rimbila de Wogdogo 13 Naaba Komisgma Rimbila de Wogdogo 14 Naaba Koomdaogo Rimbila de Wogdogo 15 Naaba Réẽgré Rimbila de Wogdogo 16 Naaba Roobo Rimbila de Wogdogo Source: SAWADOGO (D.S), 1994, op. cit., p. 62.
Les souverains de cette dynastie oeuvrent pour l’agrandissement du riungu. Les villages de Yimiugu, de Nungu et de Kõkẽ à Saburi deviennent des vassaux de Busma. Successivement Busma étend sa domination sur Pensa vers 1515, Guibtẽnga vers 1670, Piuktẽnga vers 1670, Digilla vers 1723 . L’année 1723 marque un tournant dans l’histoire du riungu de Busma avec le déplacement du siège du pouvoir politique à Wayugiya. Contrairement à la première vague des nanambsé sur lesquels les informations les concernant sont rares, celle des rimdamba de Wayugiya, plus récente, est mieux connue. Elle compte 15 nanambsé allant de 1723 à nos jours dont 9 qui n’ont pas connu la pénétration coloniale. La liste des rimdamba de Wayugiya se présente comme l’indique le tableau suivant .
Les rimdamba de Wayugiya
N° d’ordre Rima Filiation patrilinéaire 01 Naaba Kẽega Fils de Naaba Roobo 02 Naaba Pugla Fils de Naaba Kẽega 03 Naaba Gègemdé Fils de Naaba Pugla 04 Naaba Tãnga Fils de Naaba Pugla 05 Naaba Piiga Fils de Naaba Tanga 06 Naaba Saaga Fils de Naaba Piiga 07 Naaba Karfo Fils de Naaba Piiga 08 Naaba Siguiri Fils de Naaba Saaga 09 Naaba Ligidi Fils de Naaba Siguiri Les rimdamba de la pénétration coloniale à nos jours 10 Naaba Koom Fils de Naaba Piiga 11 Naaba Sanem Fils de Naaba Ligidi 12 Naaba Koabga Fils de Naaba Piiga 13 Naaba Kutu Fils de Naaba Koabga 14 Naaba Wobgo Fils de Naaba Kutu 15 Naaba Sõõré Fils de Naaba Wobgo
[modifier] Notes
- ↑ SAWADOGO (D.S), 1994, op. cit., p. 62.